Świat muzyki zawdzięcza Portugali przede wszystkim pełne pasji oraz elegancji fado. Portugalczycy często zastanawiają się nad sukcesem ich ludowych piosenek , zwłaszcza, że istotą tej sztuki jest przecież w znacznym stopniu poetycki tekst urzekająco zdominowany brzmieniem gitar oraz żarliwym, emocjonalnym zaśpiew wokalistów. Oficyna ARC Music konsekwentnie dokumentuje wszelkie oblicza portugalskiej fado, nadając swoim poszczególnych albumom konstruktywne tytuły. Był więc zestaw „Queens Of Fado” z nagraniami niekwestionowanej Królowej Amali Rodriques, Marii Ann Bobone, Christiny Branco, był zestaw „ New Queens of Fado” z nagraniani Marizy, Any Moura, Carminho; teraz pojawia się kompilacja “Queens Of Fado – The Next Generation” prezentujący najnowszą generacje pań, które swoją muzykę oraz artystyczne aspiracje poświęciły stylistyce i kulturze fado ( Yolanda Soares, Gisela Joao, Claudia Aurora, Carminho, Carla Pires, Cuca Roseta, Raquel Tavares, Joana Rios). To nie są jednak debiutantki, bowiem wiele z nich doskonale funkcjonuje na muzycznej scenie a niektóre ( np. Carla Pires, Carminho czy Raquel Tavares ) są gwiazdami największych i najważniejszych festiwalu i prestiżowych estrad.

Fado – regionalna muzyka ludowa, urosła do rangi narodowego produktu i doskonałego narzędzia promocji kraju i kultury. Miliony turystów odwiedzają kluby i knajpy Lizbony, by przy długich stołach bawiąc się i popijając „ porto ” podziwiać popisy mistrzów. Fado prezentowane jest także na dużych koncertach, odbywają się trasy koncertowe gwiazd tej muzyki. Ogromna popularność fado (także poza Portugalią) stała się fenomenem wielkiej polityki światowego show-businessu i dzisiaj nikogo nie dziwi już fakt, że gwiazdy fado – Misia, Mariza, Cristina Branco, Katia Guerreiro czy ludyczna Dona Rosa sprzedają płyty w milionowych nakładach i ich recitale są ozdoba najważniejszych sal koncertowych.

Fado oznacza fatum, los, przeznaczenie, to gatunek muzyczny powstały w XIX wieku w biednych dzielnicach portowych miast Portugalii, głównie w lizbońskich kwartałach Alfama i Mouraria. Fado to melancholijna pieśń, wykonywana przez wokalistę przy akompaniamencie gitar. Nazywane jest czasami portugalskim bluesem. Jest to zatem – podobnie jak w afro -amerykańskim bluesie – sentymentalna i liryczna pieśń śpiewana z ekspresja przez solistę najczęściej przy akompaniamencie gitary oraz regionalnej „viola de fado”. To muzyka miasta, nocnych rozrywek i barów, której niejasne pochodzenie nurtuje współczesnych badaczy kultury. Muzykolodzy rozróżniają dwa tradycyjne style fado : miejska odmiana z Lizbony oraz z Coimbry (niekiedy wyróżnia się jeszcze fado z Porto, ale większość znawców uważa je za imitację tego z Lizbony ) uprawiana jest zarówno jako sztuka wokalna , jak i instrumentalna. Równie umuzykalnione są także regiony wiejskie, zachwycające przede wszystkim różnorodnością tradycyjnych instrumentów ludowych.

Pierwsza pieśniarka fado nazywała się Maria Severa. Ale największą pieśniarką fado, jednogłośnie i bezdyskusyjnie uznawaną za królową, międzynarodowy symbol i niedościgły wzorzec artysty tego gatunku była legendarna Amália Rodrigues. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku fado zaczęło przeżywać swój renesans, głównie za sprawą pojawienia się na scenie nowego pokolenia artystów śpiewających zarówno klasyczne jak i uwspółcześnione fado. Najważniejsi z nich to Dulce Pontes, Mariza, Mísia, Cristina Branco, Teresa Salgueiro, Mafalda Arnauth, Camané, Paulo Bragança i Kátia Guerreiro.

Choć zmiany społeczne i gospodarcze znacznie ograniczyły role muzyki ludowej w codziennym życiu, to tradycyjna muzyka regionalna, w tym najbardziej popularne także poza Portugalią fado , jest wciąż nieodłącznym elementem wszystkich portugalskich lokalnych świat, uroczystości rodzinnych oraz imprez estradowych . Dziedzictwo tradycyjnej kultury – od eleganckiego fado po kiczowatą pimpę – jest eksponowane w portugalskiej muzyce rozrywkowej. Teraz zebrano te najciekawsze osobowości fado i zauroczono pięknymi piosenkami „Lianor”, „Meu Amigo Esat Longe”, tradycyjną „Bailarco Saloio”, „Amor Ladrao”, „Meu Amor De Longe”, „Ha Samba Nas Colinas de Lisboa” w interptretacji niekwestionowanych gwiazd „next generation”.

Najnowsza propozycja grupy Bastarda zarejestrowana z gitarzystą i wokalistą João de Sousa jest kolejnym zaskakującym krokiem w działalności zespołu. „Bastarda wspólnie z João de Sousa odnosząc się do tradycyjnych utworów fado stworzyła nową, oryginalną opowieść muzyczną. Współczesne, autorskie aranżacje i opracowania tych niezwykłych, melancholijnych pieśni dały nam możliwość swobodnej wypowiedzi, kreacji muzycznej oraz pozwoliły na szczery, pełen emocji przekaz” – mówi o sesji lider zespołu, Paweł Szamburski.. Autorskie aranżacje, absolutnie niepodrabialne brzmienie, będące wypadkową nietypowego połączenia instrumentów, wybitnego warsztatu i bogatych doświadczeń każdego z muzyków, pozwoliły na dopisanie kolejnego fascynującego rozdziału do historii zespołu. Bastarda to projekt powołany do życia przez Pawła Szamburskiego (klarnet), Tomasza Pokrzywińskiego (wiolonczela) oraz Michała Górczyńskiego (klarnet kontrabasowy). Artyści na swoich płytach „Promitateterno” i „Ars moriendi” podejmują odważną próbę reinterpretacji muzyki dawnej, a na „Nigunim” odwołują się do tradycji muzyki żydowskiej i chasydzkich pieśni mistycznych, każdorazowo tworząc w pełni autorski dźwiękowy język. Muzycy improwizując wokół archaicznych melodii, komponując i aranżując na ich podstawie zupełnie nowe utwory – budują pomost łączący odległe muzyczne światy, docierają do ich uniwersalnego, duchowego wymiaru. Twórczość Bastardy to współczesna, na wskroś oryginalna i bardzo osobista wypowiedź oparta na bogatych tradycjach muzycznych.

João de Sousa – urodzony w Portugalii, od 2006 roku mieszka i tworzy w Polsce. Jego luzofońskie korzenie w znacznym stopniu wpływają na muzykę, jaką tworzy i wykonuje, choć fascynacje innymi gatunkami – jazzem, world music czy muzyką alternatywną, swobodnie oddalają go od fado. Wokalista współpracował m.in.: z Andrzejem Smolikiem, zespołem Mikromusic, Dorotą Miśkiewicz czy Ariel Ramirez Tango Quintet. Muzyk ma na swoim koncie również trzy autorskie płyty. Świat muzyki zawdzięcza Portugali przede wszystkim pełne pasji oraz elegancji fado. Portugalczycy często zastanawiają się nad sukcesem ich ludowych piosenek, zwłaszcza, że istotą tej sztuki jest przecież w znacznym stopniu poetycki tekst urzekająco zdominowany brzmieniem gitar oraz żarliwym, emocjonalnym zaśpiew wokalistów. Pewnie na te pytania odpowie „Fado” formacji Bastarda i znamienity gość João de Sousa. ( szukajcie więcej w Audio Cave)